En un anterior artículo hemos abordado la figura de don Felisindo Grande Seara como Vecino Ilustre de Parderrubias (véase Don Felisindo Grande Seara). Una de las facetas que hemos destacado de su persona es su importante producción literario-periodística y, dentro de esta, su obra poética. Sus poemas se publicaron en los años 1934, 1935, 1936 y 1952 en diversos medios escritos: la revista Vida Gallega (editada en Vigo), y los periódicos El Compostelano (de Santiago de Compostela) y La Región (de Ourense). Hemos recuperado toda esa obra dispersa, compuesta por nueve poemas, reuniéndolos en el presente artículo con el objetivo de conservarlos, difundirlos y que se reconozca la obra de su autor. Se presentan por orden cronológico de publicación, estando los primeros firmados bajo el pseudónimo F. Paredes Rubias: Ledicias de Mocedá, Anoitecer de Morriña, Naiciña, Atardecer, Caminito de mi Aldea, Nos Remedios, A Santiña do Cristal, Balada do Cementerio y A la Imagen de Nuestra Señora de Fátima.
“¡Cuánto podrían enseñarnos e influir en nuestro futuro y en el futuro de la Humanidad esas obras inmortales si se divulgasen!”
(Felisindo Grande Seara, 19 de mayo de 1950).
Ledicias de Mocedá
Xa estoupan ledos os fogos
Tecendo cordas no ar,
As cantigas do alalá
Que leva tras de sí o vento
Toando no piñeiral.
Son os mozos Rabaleiros
Que deixan soy’o lugar,
E van camiño das Pías
Cos seus tenros alalás.
…Injujú…¡ei carvalleira!
-Ledicias da mocedá-
Ox’háy que botar un trago,
Na taverna do Tomás,
E siguen cantando ledos
Seu Rabaleiro alalá
Agora xa non se sinte
O feiticeiro cantar,
Y-o vento c’o carrexaba
Dorme quedo no pinal
C’os qu’entran no turreiro,
Os mociños de Rabal,
E queren entrar á festa
Cal xente d’actoridá.
Eu quixera referir
(No meu modo de cantar)
Os ensoños festexeiros
Da aquela tarde de bran,
No calvelo da capela
Alumeado surrinte
Por un sol primadeiral:
Vislumábans’entr-a xente
Unhas lareiras no chan,
Que tiñan sabor das potas
Algunhos pratos de pau,
Darredor estabá xente
Arealndo merendas.
Y-outros comían o pulpo
Na verd’alfombra do chan
E sempre tiñan ó lado
O seu xerro riveirán.
-Pois, caracio- di un vello-
Podes’un emborrachar
Porque xa venden o viño
A dous netos nun rayal.
Ouvense ledas as notas
Dun garimoso cantar,
Namentres as mozas bailan,
Cas carcaños po-lo ar.
¡E qué mozas mais garridas!
¡Qué feitura anxelical!
¡Qué tenro mirar brandido
Nunha tardiña de bran!
¡Qué faceiras mais fermosas
C-aquis labres de coral!
Que mociñas mais garridas
Ten as Pias no seu chan,
Por exempro… aquelas tales…
Do poviño de Rabal.
Namentres as mozas bailan,
Xa por detrás do pinal,
O sol dourado s’esconde
A luz da tarde se vay.
Xa soyo qued’o turreiro
C-o queixarse do pinal.
Y-as lareiras qu’iña arden
Na verd’alfombra do chan,
E polo camiño s’ouve
Un Rabaleiro alalá,
Que leva tras sí o vento,
Zoando no piñeiral…
(F. Paredes Rubias, 10 de agosto de 1934 en Vida Gallega).
Anoitecer de Morriña
Os vislumes da tardiña
Con melancónica cor
Fan chorar a miña i-alma,
¡qué triste desolación!
Pregando sobor das lousas
Que cobexan meus abós,
Que-m’a naiciña cobexan,
Miña nay do curazón.
¡Todo s’hacha asosegado!
Nin siquiera s’oube’a voz
Da lastimeira campá,
Que pregoa con amor,
Praos coitadiños dos mortos,
A compasiva oración.
Soy-o silencio interrompe,
Ateigado de dolor
O vencexo esmorecido
Chorando de compasión.
As brétemas deloridas
Amortaxan de terror,
Os solitarios sartegos
Que cobexan meus abós,
Que m’a naiciña cobexan
Miña Nay do curazón.
¡Todo s’hacha asosegado
No recinto do delor!
Saudosa chora-ma y-alma
¡qué triste desolación!
Y-as vágoas canme pesadas
Nos solitarios sartegos,
Que cobexan meus abós,
Que- m’a naiciña cobexan,
Miña Nay do curazón.
(F. Paredes Rubias, 20 de septiembre de 1934 en Vida Gallega).
Naiciña
¿Dó van aquiles tempos pracenteiros,
Ateigados de doces aloumiños?
¿Dó van aquiles brazos manseliños,
Que ma-anainaban sempre garimeiros?
¿Volverán aquís labres flamexeiros
Que o pousar os seus veixos melosiños,
Endondecían meus nervios cativiños,
Tembrando cal si foran milagreiros?
-Non volverán- me di a triste memoria
Qu’en min despertou o fogo e a pasión-
Porque fay tempo que xa rubin a groria
A muller que m’enrroba na oración,
A mais nobre que ten a miña historia
A naiciña, nanay do curazón.
(F. Paredes Rubias, 20 de diciembre de 1934 en Vida Gallega).
Atardecer
Com’ón meniño choroso,
Deiteime triste na cama,
Contemprando nun espello
Estas guedexas de prata,
Dond’houbo cavelos d-ouro
Alá nos tempos da infancia…
Y-acordeime d’unha tarde,
¡Veigame Dios a lembranza!
En que contigo bailei
Ond’ós palleiros da Aira,
No medio do mullerío
Que d’envexa nos ollaba,
Pois éras a mais feituca,
Entr-as garridas rapazas,
Y-eu er’ó millor mociño
C-había na foliada…
Parez qu’iña estou ouvindo
Do portugués das Cavadas
Aquil berro resoante:
-Nau hay mais Farrucadas,
Bailo Chintiño Fanegas
Ca Farruquiña das Airas-
Ben me lembro que quixeches,
N-iste berro avergonzada,
Escaparte do turreiro
Con fera espiña na y-alma,
Pro… mais eu non te deixei
¡Dios que me deu toleadas!
E bailamos hastra noite,
Ond’ós palleiros da Aira…
¿Non t-amorriñas, Farruca,
Co-estas tristes lembranzas?
¡Pouco vos queda de vida,
Din as guedellas de prata!…
Cay a tardiña d’Octoño
Sabor d-aldea calada:
Botou o Chinto pro monte
Y-a Farruquiña das Airas,
E van có esta conversa
Levando diant’a xugada,
Ela cun neto do dedo,
Y el arrimado a aguillada
Ca que martela nos zocos
Que se-lla atuan na lama.
O neno fitand’aboa
Di o que sinte na y-alma:
-Agora soyo lles queda
Meter o pé na burata-,
Mais o cazurro do Chinto
Sig’afalando nas bacas,
Faguendo que non atende,
E prél soyo, nas caladas,
Bay decindo: -Seica pensa
Qu’eu xa non poido co as calzas,
Ind’hei de vivir cen anos,
¡Hó vermella condanada!…
(F. Paredes Rubias, 10 de febrero de 1935 en Vida Gallega).
Caminito de mi aldea
Parco perdido en la bruma,
Vislumbro lejos mi aldea
La tarde muere. Gimiendo
Se oye lejana carreta,
Con la canción del boyero
Que va escalando la sierra.
El zagal en la llanura,
Pastorea sus ovejas…,
Ellas pacen…, corren…, balan…
Se revuelcan por la hierba.
Yo voy siguiendo mi ruta,
Caminito de mi aldea;
La de las rubias casitas,
La de encantadas robledas,
La de negruzcos pinares,
La de magníficas vegas,
La de alquería y trofín,
La de verbenas y fiestas,
La de ancianos chocarreiros,
La de rapazas morenas…
Son las nueve. Yo adelante
Caminito de mi aldea.
Me asombra la lontananza,
Resbalando en la vereda,
Que trepa por las montañas
De encantadas arboledas.
Yo voy siguiendo mi ruta.
Caminito de mi aldea.
¡Qué soledad tan amable…!
¡Qué montañas tan desiertas…!
¡Se oye lejana canción…
Se oye lejana carreta…
Se oyen lejanas campanas
-Campanita de mi aldea-!
(F. Paredes Rubias, 20 de julio de 1935 en Vida Gallega).
Nos Remedios
¡Sobor das tellas da ermida,
Hay duas pombas pousadas…!
¡Baixan as augas do Miño,
Respetosas e caladas…!
Acurrunchadas na aurela,
Dos verdes agros das Caldas
Gardan contentes os gandos
Duas fermosas rapazas,
Escoitando, ó son do vento,
As doces notas da gaita;
É qu’hay festa nos Remedios…
Oxe, as nenas ourensanas
San cara beira do rio,
A bej’ar a riveirana…
Hoxe as mulleres d-aldea,
Locindo festeiras chambras,
Panos e medias de seda,
Con dengues e muradanas,
Os nenos, homes e vellos
Vestidos de festa e gala
Veñen as portas da ermida,
Nos labres a unha pregaria,
Ant-a Virxe dos Remedios
O amor da nosa raza.
Y’as almas pecadentas,
Avelainas sin aás,
Que só buen rente á terra
Po los praceres maguadas
Veñen ás portas da hermida,
E boltan, fortes coa gracia…
As probes y esconsolados…,
Os que ximen na desgracia…,
As que viven tristes días
Embolve’os entre bagoas…,
As que sinten a sandade
D-algunha a nistá lexana,
Do que se marchou para Cuba
Ou pos campos de batalla,
Veñen ás portas da hermida,
Nos labres a unha pregaria,
e todos boltan contentes,
don-ós o’los da Nay Santa…
¡Vinde, meus paisanos, vinde,
E erguey bosa pregaria,
Ant-a Virxe dos Remedios
O amor da nosa raza;
Remedio é, para todos maes-
Pros do corpo e pros da y-alma.
(F. Paredes Rubias, 20 de septiembre de 1935 en La Región).
A Santiña do Cristal
No pobo do Vilanova,
Nobre e distinto lugar,
Nome de sonada vila
En non lexanas edás,
Apenas se encobr’a tarde,
Péchans-as portas do lar,
y-a xente vaise, piadosa,
car’a ermida do Cristal…
Na soeade da noite,
Pol-o prácido luar,
Van os romeiros cantando
Car’a ermida do Cristal…
Todos os romeiros calan
Ó tocaren as campás,
E reverentes, piadosos,
Collendo a gorra na man,
Marmuran unha pregaria
Pra Santiña do Cristal;
Pr-aquela pedra sagrada
Qu’en tempos de peste e mal,
Feituqueira e bunitiña,
s-apareceu ó arar,
a un homilde labrego
entr-os cheirumes do val:
¿Será un tesouro? –excramou.
¿Algún miragre será…?
Era d-aquela un Ferreiro,
Moi sonado no lugar,
Sin mais ciencia en xoyería
c-a de sinxelo artesán,
y-ante il leva o labrego
o tesouro de Cristal.
Ainda contan os vellos,
Que, co martelo na man,
O pousou sobor da fragua,
Con mentes de escachifar,
Entre ditos e brasfemias
Do mais rastreiro villán.
Sonou un golpe feros…,
E zoando pol-o ar,
Pulan espiñas ferentes
Car-os ollos do artesán…
¡Ay, cegou…, cegou…! Mais logo,
Con voz mimosa e saugal,
Cal ditada pol-o amor
Da mesma ferida Nai:
-¡Virxe do Cristal me valia!-
Excramou, e quedou san.
Esí o contan os vellos
Qu’iña quedan no lugar,
No pobo de Vilanova,
O que en non lonxana edá,
Era a tan sonada vila
Da Santiña do Cristal…
(F. Paredes Rubias, 14 de septiembre de 1935 en La Región).
Balada do Cementerio
O contemplar, pol-a tarde,
Tan soyos os panteós
Sinto saudade na y-alma
Y-angustia no curazón:
E co rego dos meus ollos
Enloitados pol-o door,
Medran as flores na terra
Onde durmen meus abós
Onde durme, feinta cinsa
Cal rosiña que secou,
Aquil anxo qu’eu adoro
-Miña nay du curazón-.
¡Cantas veces, cando neno,
Miña rula…, meu amor…,
Hastr’eiquí contigo viñen
A rezar por meus abós!…
¡Cantas veces, cantas lembro,
Con salayos do meu cor,
Aquelas tardes de vrán
Cando, soyiños os dous,
Inzabamos n-iste adrio
A compasiva ouración
Pol-os defuntos quiridos
-por meus queridos abós-
¡Hoxe rezo eu por ti,
Entre breixas de delor!
¡Por ti eu deixo unha bágoa
Nas lousas dos panteós!
¡Hoxe eu por ti rego as flores
Con bágoas du curazón!…
¡Da campá, o toque d’ánemas
Con agarimosa voz,
Rach’o silencio da tarde!…
¡Marmura sua ouración
O carreteiro nas corgas!…
¡Cantan os nenos na rua
Unha abafada canzón!…
¡Voa un paxaro dorido
Por riba dos panteós,
Buscando acónchego quente
Nas lousas do torreón!…
¡Caiu a tarde, x-as brétemas
Amortaxan de terror,
As margaridas da terra
Onde durmen meus abós,
Onde durme, feita cinsa
Cal rosiña que secou,
Aquil anxo qu’eu adoro
-Miña nay do curazón!-.
(F. Paredes Rubias, 23 de junio de 1936 en El Compostelano).
A la Imagen de Nuestra Señora de Fátima
Se han prendido en su manto los albores
De una aurora infinita de blancura,
Y en su rostro el hechizo de las flores,
Y un misterio infinito de dulzura.
No podrían soñar nuestros pintores
Una mujer tan bella ni tan pura,
Pues trasciende del arte los valores,
Lo mismo en sencillez que en hermosura.
La más honda emoción el alma siente,
Al contemplar la nueva Inmaculada.
¡Oh inefable dicha del creyente!
El alma, de María enamorada,
Ante la Virgen blanca cual aurora,
Sintiéndose feliz, se alegra y llora.
(F. Grande Seara, 13 de mayo de 1952 en La Región).